IONA
Als kind op een katholieke school zitten betekent vaak dat godsdienstles en bijbehorende rituelen een onderdeel zijn van het vormend onderwijs. Een van de rituele waar je jong mee geconfronteerd wordt is de communiegang. Ter voorbereiding op deze eerste communie wordt er extra aandacht gegeven aan de verhalen uit de Bijbel.
De vertellingen zijn talrijk maar één van de verhalen die de kindergeest prikkelt is het verhaal Iona. Iona onderscheid zich vooral door zijn fantasierijke wendingen en het verhaal bezit een groot Walt-Disney gehalte inclusief happy end.
Dat dit verhaal voorkomt in de Koran, de joodse Talmoed en de Bijbel moet een geruststellende gedachte zijn omdat daarmee aangegeven wordt dat het over één en dezelfde God gaat. Deze heilige boeken zullen hun eigen uitgangspunten gehanteerd hebben om het verhaal op te nemen in hun geschriften. Maar er is meer aan de hand als we bijvoorbeeld de Bijbel iets nader beschouwen.
De algemene opvatting over de Bijbel is dat het een boek voor gelovigen betreft. Aan de woorden wordt niet getorend en de geest die eruit spreekt is heilig, ook al waren de samenstellers van de teksten, wenselijk geïnspireerde menselijke redacteuren.(1)
Op een menselijk niveau is de Bijbel een mythische(2), psychologische(3) en historische(4) vertelling, verhalen over de menselijk condities, het onderbewustzijn en zijn bewuste handelen en verantwoording hierover. Hiermee komen de verhalen uit de Bijbel op één lijn met andere sages en mythes uit andere culturen(5,6). Vertellingen om betekenis te geven aan de menselijke behoefte om zijn ontstaan, voortgang, ondergang en omgeving te vormen en te begrijpen(7).
Dit spanningsveld tussen het heilige en het profane, zien we ook terug bij Iona(8). Hij wordt aangespoord om openlijk met het gezag van Gods Woord naar een stad in het Oosten te gaan en daar te verkondigen dat ze fout bezig zijn. Iona echter doet radicaal het tegenovergestelde en ziet het allemaal wat menselijker en gaat naar het Westen en probeert een beetje uit de invloedssfeer te geraken van zijn aanroepingen. En zelfs na zijn benauwenis, vergeving en uitgevoerde profetie blijft Iona menselijk en begrijpt eigenlijk niet zo goed waarom hij de hele exercitie heeft uitgevoerd. Hierin komen het heilige en het profane samen tot leven.
Anders gezegd, de eerste opvatting over de Bijbel valt hier samen met de tweede, meer menselijker opvatting. Dit nieuwe perspectief werkt natuurlijk alleen voor de profeet.
Aangezien de meeste van ons profetie en fantasie door elkaar zullen halen verkiezen wij meestal één van de twee bovenstaande opvattingen. Maar het bijzondere aan Ionas vertelling is dat ze dus in wezen één zijn.
Johnny Groenen
Noten;
- A history of God, Karen Armstrong
- Mythe & bewustzijn, Joseh Cambell
- Het boek Job, Jung
- A history of God, Karen Armstrong
- Mythes en sages, Gustav Schawb
- Chinese Sagen en verhalen, M.A. Prik van Wely
- Mythen en Fabels van noordelijke volkeren, H.C. Ten Berge 8-Statenvertaling Bijbel
