The Greenman Over “This bright meaningless life”
Wil je iets van het menselijk bewustzijn en de wereld leren kennen dan leg je van die boekenlijstjes aan van boeken die je moet lezen om wat ruimer in je kop te komen. De lof der zotheid was één van die werken van een veelzijdige geest die een paradoxale lofrede op de menselijke natuur maakte […]
Wil je iets van het menselijk bewustzijn en de wereld leren kennen dan leg je van die boekenlijstjes aan van boeken die je moet lezen om wat ruimer in je kop te komen. De lof der zotheid was één van die werken van een veelzijdige geest die een paradoxale lofrede op de menselijke natuur maakte en hiermee een maatschappelijk kritisch boek schreef. Het toeval wilde dat ik het boek opensloeg op het moment dat het eerste vliegtuig op 11 september 2001 insloeg en ik opgesloten zat in het incheckgebied van Schiphol, waar ik wonderlijke en gelaten reacties opving van mijn mede lotgenoten en waar me een lange wachttijd stond te wachten. “Oorlog is voor moordenaars en sufferds”.
Erasmus werd tot priester gewijd in het jaar dat Columbus Amerika ontdekte maar ook zijn reisdrang was groter en een dolend bestaan verraadde al snel zijn wilsvrijheid. Het idee van ‘de lof, “eigenliefde en zelfbedrog maakt het leven dragelijk”, kreeg hij ook op één van zijn reistochten naar zijn vriend Thomas More die hem overhaalde het boek te schrijven. Erasmus over More ,“hij schreef zo goed, hij kan een kameel laten dansen”. Met het schrijven van dit boek legde hij het tijdloze van de archetypische mens bloot in een basismodel die heden ten dage nog steeds ingang weet te vinden in onze psyche , een soort tijdloze basissoftware, een spiegel zoals je wilt, of moderner gezegd, de algoritmes die de mens voortbewegen en dit tekstuele concept is het uitgangspunt geweest voor, “this bright meaningless life. “de wereld is een schouwtoneel, niets is wat het lijkt. Ieder moet met zijn masker zijn rol spelen”.
Maar wat had Erasmus met muziek? Eigenlijk niet zo veel. Hij was koorknaap bij Jacob Obrecht in Utrecht, musiceerde op latere leeftijd wel eens met vrienden maar voor de rest hield hij er conservatieve ideeën op na. In zijn tijd stond de muziek nog onder de zware wetten van de kerk, het woord mocht zeker niet overstemd worden door de muziek en Erasmus was geen artiest, kunstenaar, melodramaticus, muzikant of componist, hij was een regisseur van het woord, alhoewel, “het is verkeerd om als kinderen te blijven vasthouden aan de letter en niet op te groeien tot de vrijheid van geest” (Enchiridion). Hij had in ieder geval de flexibiliteit om het allemaal anders te zien. Luther vond hem een aal maar zijn raadselachtige glimlach op de portretten van Holbein doen je aan de Mona Lisa denken of was dit weer kenmerkend voor de renaissance-schilders?
Overigens denk ik niet dat hij de muziek op “this bright meaningless life” had kunnen waarderen, te veel meerstemmigheid, te veel tamboerijnen, “die aanzetten tot woedeaanvallen” maar toch, dank Desiderius.
Johnny Groenen